همه چیز در مورد انواع فوبیا و درمان آن

فوبیا انواع مختلفی دارد و با علائم متفاوتی نیز ظاهر می‌شود. فوبیا می‌تواند زندگی روزمره افراد را به شدت تحت تاثیر قرار دارد؛ از این رو بسیار مهم است که در صورت مواجه با علائم هر نوع فوبیا، برای درمان آن اقدام کنید. شما می‌توانید روند درمان فوبیا را با مراجعه به روانشناس شروع کنید. 

فوبیا چیست؟rnفوبیا به ترس و وحشت بسیار زیاد و غیرمنطقی نسبت به پدیده‌ای خاص گفته می‌شود. فردی که دچار فوبیا باشد، در هنگام مواجه با پدیده مورد نظر، به شدت دچار وحشت و استرس می‌شود. شدت علائم فوبیا در افراد مختلف متفاوت است. در برخی از افراد علائم در حد اضطراب و بالا رفتن ضربان قلب است؛‌ اما در این بین افرادی نیز هستند که در مواجه با پدیده‌ای که از آن فوبیا دارند، ممکن است دچار حالت تهوع و یا حتی غش کردن شوند.

فردی که فوبیا دارد، خود به این موضوع آگاه است که ترس و هراس او نسبت به پدیده مورد نظر کاملا بیهوده است؛ اما قادر به کنترل آن نیستند و در برابر آن نمی‌تواند حرکات و رفتار خود را کنترل کند.

فوبیا روی همه جنبه‌های زندگی فرد از آداب اجتماعی گرفته تا رفت و آمد در سطح شهر، می‌تواند تاثیرگذار باشد؛ از همین رو بسیار مهم است که در صورت تشخیص فوبیا و هراس جدی نسبت به پدیده‌ها مختلف، هرچه سریع‌تر برای درمان آن اقدام کنید.

انواع فوبیاrnتنوع مدل‌های فوبیا که تا به امروز در جهان شناخته شده‌ است، بسیار زیاد است. سازمان بهداشت جهانی بیش از ۱۰۰ مورد انواع فوبیا را تا به امروز تایید کرده است. در ادامه چند فوبیا مهم و رایج را معرفی می‌کنیم:

آگورافوبیا ( هراس از مکان‌های شلوغ)rnآگورافوبیا یا ترس از مکان‌های شلوغ و محیط‌های اجتماعی باعث می‌شود که فرد تنها بودن و در خانه بودن را ترجیح دهد. افرادی که دچار این فوبیا می‌شوند، در صورتی که در مکان‌های عمومی و شلوغ مثل مترو قرار بگیرند، دچار ترس و اضطراب شدید می‌شوند. برخی از افراد که دچار آگورافوبیا شدید می‌شوند، ممکن است حتی سال‌ها از ترس این موضوع، خانه را ترک نکنند.

فرد مبتلا به آگورافوبیا در صورت مواجه با مکان‌های شلوغ دچار حمله عصبی (panic attack) می‌شود و علائمی مثل سکته قلبی در او نمود پیدا می‌کند و ضربان قلب او به شدت بالا می‌رود و با تنگی نفس و لرزش بدن همراه است.

فوبیا اجتماعیrnفوبیا اجتماعی یا اختلال اضطراب اجتماعی، یکی دیگر از فوبیا رایج در بین افراد است. فرد دچار فوبیا اجتماعی در مواجه با موقعیت‌های اجتماعی مختلف دچار ترس و هراس می‌شوند. فوبیا اجتماعی می‌تواند به حدی شدید باشد که فرد حتی در انجام کارهای ساده مثل خرید کردن از فروشگاه یا پاسخ دادن به تلفن نیز دچار ترس و هراس شود. 

افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی معمولا در مکان‌های عمومی ظاهر نمی‌شوند و سعی می‌کنند کارهای خود را تا حد امکان به صورت آنلاین و غیرحضوری انجام دهند.

گلوسوفوبیا (ترس از سخنرانی)

نوع دیگری از فوبیا که در بین مردم بسیار رایج است، گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی در برابر عموم است. شخص مبتلا به گلوسوفوبیا هنگامی که خود را در موقعیت سخنرانی در برابر جمع می‌بیند، دچار ترس و وحشت بسیار زیاد می‌شود. باید توجه داشته باشید که این نوع ترس با اضطراب و استرسی که معمولا افراد قبل از سخنرانی دارند، قابل مقایسه نیست. در گلوسوفوبیا، فرد حتی از تصور سخنرانی در برابر جمع نیز دچار ترس و هراس می‌شود.

آکروفوبیا (ترس از ارتفاع)

یکی دیگر از انواع فوبیا رایج در بین افراد، ترس از ارتفاع است. این افراد از حضور در مکان‌های بلند مثل کوه، ساختمان‌های بلند، چرخ و فلک و … اجتناب می‌کنند و در صورتی که خود را در چنین شرایطی ببینید، دچار وحشت زیاد می‌شوند. افراد مبتلا به آکروفوبیا در مواجه با ارتفاع، دچار سرگیجه، تعریق و حتی از دست دادن هوشیاری می‌شوند.

کلاستروفوبیا (ترس از مکان‌های بسته)

یکی دیگر از انواع فوبیا که تاثیر بسیار زیادی روی زندگی افراد دارد و آن‌ها را با مشکلات روزمره زیادی مواجه می‌کند، کلاستروفوبیا است. فرد مبتلا به کلاستروفوبیا در صورت قرار گرفتن در محیط‌های بسته، دچار حمله عصبی می‌شود و از حضور در مکان‌های بسته وحشت دارد. این افراد از رفتن داخل آسانسور و حتی اتوموبیل اجتناب می‌کنند.

آویاتوفوبیا (ترس از پرواز)

نوع دیگری از فوبیا که برخی از افراد دچار آن می‌شوند، ترس از پرواز است. این افراد در هنگام قرار گرفتن در هواپیما یا هلیکوپتر دچار علائم فوبیا می‌شوند و از حضور در چنین شرایطی اجتناب می‌کنند.

دنتوفوبیا (ترس از دندان پزشکی)

دنتوفوبیا یکی از انواع فوبیا است که احتمالا ریشه در کودکی افراد دارد. این افراد از حضور در دندانپزشکی وحشت دارند. احتمال داده می‌شود که این ترس ناشی از یک تجربه تلخ و سخت در کودکی افراد باشد. دنتوفوبیا، سلامت دهان و دندان فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

هموفوبیا (ترس از خون)

هموفوبیا یا ترس از خون باعث می‌شود که فرد از مشاهده خون یا جراحت در بدن خود یا دیگری، هوشیاری خود را از دست بدهد و غش کند.

نیکتوفوبیا (ترس از تاریکی)

نیکتوفوبیا نیز یکی دیگر از انواع فوبیا است که ریشه در کودکی افراد دارد. فرد مبتلا به نیکتوفوبیا ترس و وحشت زیادی از حضور در محیط‌های تاریک دارد و در صورت قرار گرفتن در محیط‌های تاریک، فرد دچار استرس، اضطراب، تعریق زیاد و علائم حمله عصبی می‌شود.

علت به وجود آمدن فوبیاrnهنوز هیچ دلیل قطعی برای بروز فوبیا در فرد وجود ندارد؛ اما شواهد نشان می‌دهد که فوبیا می‌تواند دلایل ژنتیکی داشته باشد. افرادی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها دچار اضطراب اجتماعی باشد، ریسک بالاتری برای ابتلا به فوبیا اجتماعی دارند.

همچنین برخی از حوادث و وقایع در گذشته به خصوص در دوران کودکی می‌تواند باعث ایجاد فوبیا در فرد شود. به عنوان مثال تصادف رانندگی، غرق شدن، اتفاق ناگوار در تاریکی و … می‌تواند باعث ایجاد فوبیا در فرد شود. همچنین تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد که ضربه مغزی نیز می‌تواند باعث بروز فوبیا در فرد شود. عواملی مثل اعتیاد و افسردگی نیز می‌تواند علائم فوبیا را تشدید کند.

علائم و نشانه‌های فوبیاrnفرد مبتلا به فوبیا در مواجه با پدیده‌ای که از آن فوبیا دارند، دچار برخی از علائم زیر می‌شوند:

rn

rn
• rn
rn
• تپش قلب
rn
• rn
rn
• تنگی نفس
rn
• rn
rn
• لکنت زبان و ناتوانی در گفتار
rn
• rn
rn
• خشکی دهان
rn
• rn
rn
• حالت تهوع
rn
• rn
rn
• بالا رفتن فشار خون
rn
• rn
rn
• لرزش بدن
rn
• rn
rn
• احساس خفگی
rn
• rn
rn
• سرگیجه و سیاهی چشم
rn
• rn
rn
• تعریق شدید
rn
• rn
rn
• از دست دادن هوشیاری و غش کردن
rn
• rn
rn

در برخی از موارد فرد مبتلا به فوبیا ممکن است در مواجه با عامل ترس، دچار لکنت زبان شود. در چنین شرایطی لازم است علاوه بر پیگیری جلسات درمانی فوبیا، به سراغ جلسات گفتار درمانی بزرگسالان نیز بروید. 

درمان فوبیا

همانطور که پیش‌تر گفتیم، فرد مبتلا به فوبیا خود به این موضوع آگاه است که ترس او کاملا غیرمنطقی است؛ اما کنترلی روی خود ندارد و نمی‌تواند مانع از بروز علائم در خود شود؛ پس گفتن حرف‌هایی مثل «این که ترس ندارد»، «چیزی نیست»، «امتحانش کن» و … هیچ کمکی به فرد نمی‌کند؛ بلکه ممکن است استرس و اضطراب فرد را نیز بیشتر کند.

فوبیا نیاز به درمان تخصصی و کمک گرفتن از متخصصان این حوزه دارد. اگر شما هم علائم فوبیا را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید، بهتر است هرچه سریع‌تر به دنبال درمان آن بروید. در ادامه برخی از روش‌های درمانی متداول در مواجه با فوبیا را بررسی می‌کنیم:

روان درمانی و رفتار درمانی

یکی از موثر‌ترین روش درمان فوبیا، رفتار درمانی است. در این روش که زیر نظر یک روانشناس متخصص انجام می‌شود، در شرایط کنترل شده، فرد را در مواجه با ترسش قرار می‌دهد و رفتارهای غیرمنطقی او را به چالش می‌کشد.

دارو درمانی

در برخی از موارد نیز در کنار جلسات رفتار درمانی، از دارو درمانی نیز استفاده می‌شود. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می‌تواند در کاهش علائم فوبیا و پیگیری راحت‌تر جلسات درمانی کمک کند.

دارو درمانی تنها باید زیر نظر یک متخصص روانپزشکی صورت بگیرد. روانپزشکی یکی از شاخه‌های مهم علم روان درمانی و پزشکی به شمار می‌رود که به بررسی رفتار انسان و تشخیص بیماری‌های روانی می‌پردازد.

نوروتراپی

در صورتی که فوبیا بسیار حاد و پیشرفته باشد، به گونه‌ای که هیچ کدام از روش‌های بالا کارساز نباشد، روانشناس، شما را به یک نوروتراپیست ارجاع می‌دهد. روش‌های نوروتراپی نیز می‌تواند در درمان فوبیا موثر واقع شود. در روش‌ های نوروتراپی ما به دنبال ایجاد الگوهای جدید در مغز هستیم تا سیگنال‌های ارسالی از طرف مغز را به حالت نرمال بازگردانیم. با کمک نوروتراپی می‌توان سیگنال‌های ترس و وحشت در مواجهه با فوبیا را اصلاح کرد.

نوروفیدبک یک روش درمانی برای اختلالات روانشناسی مثل اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب،فوبیا حاد، بیش فعالی و … است که در آن به دنبال تغییر آگاهانه نحوه عملکرد مغز هستیم.

منبع: برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران حقایق جالب و خواندنی از دنیای روانشناسی...