کمالگرایی چیست و چگونه می توان با آن مبارزه کرد؟

نکته‌ای که در مورد کمال گرایی وجود دارد، این است که حتما نیاز به درمان دارد. متاسفانه بسیاری از افراد که دچار کمال گرایی هستند، خودشان نیز به این اختلال آگاهی ندارند و به دنبال درمان کمال گرایی نمی‌روند و ممکن است فرد در تمام زندگی خود از این اختلال رنج ببرد. غلبه بر کمال گرایی شاید در ابتدا دشوار به نظر برسد، اما شدنی است. و اهمیت مراجعه به روانشناس در چنین شرایطی است که چند برابر می شود.

در ادامه قصد داریم پس از معرفی اختلال کمال گرایی و نشانه های کمال گرایی، راهکارهایی را برای غلبه بر کمال گرایی معرفی کنیم. اگر شما هم جزو ان دسته از افرادی هستید که به نوعی درگیر کمال گرایی هستند، این مقاله به شما برای غلبه بر کمال گرایی کمک می‌کند.

کمال گرایی یکی از اختلالات رایج است که می‌تواند منجر به بروز سایر اختلالات مثل افسردگی در فرد شود. خوشبختانه کمال گرایی به راحتی قابل درمان و قبال کنترل است و شما می‌توانید به کمک یک مشاور، راهکار های غلبه بر کمال گرایی را بیاموزید.

کمال گرایی چیست؟ افراد دارای کمال گرایی خود را با استانداردهای بسیار بالا و دست نیافتنی‌ای می‌سنجند و اگر نتوانند به آن استانداردها دست پیدا کنند، خود را سرزنش می‌کنند و فکر می‌کنند به اندازه کافی خوب نیستند.

برخی اشتباهاً بر این باورند که کمال گرایی یک انگیزه مثبت برای دستیابی به موفقیت‌ در زندگی است و افراد می‌توانند از این ویژگی برای دستیابی به اهداف خود استفاده کنند؛ اما باید گفت که این تنها یک وجهه‌ی مثبت درباره‌ی کمال گرایی است.

در بسیاری از موارد، فرد مبتلا به کمال گرایی به دلیل ترس از شکست و نرسیدن به موفقیت، دست از تلاش کردن برمی‌دارد. کمال گرایی می‌تواند باعث شود که شما از زندگی خود ناراضی باشید و هیچ موفقیتی برای شما کافی نباشد و شما را خوشحال نکند. این اختلال در طولانی مدت می‌تواند باعث ابتلا به افسردگی و اضطراب در شما شود و کیفیت زندگی شما تحت تاثیر قرار دهد.

کمال گرایی تنها مختص به بزرگسالان نیست. نوجوانان نیز می‌توانند مبتلا به کمال گرایی شوند. اغلب کودکانی که در مدرسه و محیط‌های اجتماعی به دنبال بهتر بودن هستند یا والدین سختگیری دارند که کودک را به طور مداوم با دیگران مقایسه می‌کند، به شکل وسواس‌گونه‌ای به دنبال بهترین بودن هستند و این موضوع به مرور زمان می‌تواند باعث ایجاد کمال گرایی در نوجوان شود.

سلامت روان شما به اندازه سلامت جسمی شما اهمیت دارد. چه خوب است همانقدر که هنگام مشکلات جسمی خیلی سریع به پزشک مراجعه می‌کنید، در برابر مشکلات روحی و روانی خود نیز به همین سرعت اقدام کنید و به سراغ یک روانشناس حرفه‌ای بروید.

نشانه های کمال گراییتمایل و تلاش برای رسیدن به اهداف و موفقیت به خودی خود هیچ ایرادی ندارد؛ اما مشکل از آن جایی شروع می‌شود که فرد یک تمایل غیرمنطقی برای همیشه کامل بودن داشته باشد و در صورتی که این خواسته برطرف نشود، فرد احساس سرخوردگی داشته باشد.

در برخی موارد ممکن است شما کمال گرایی را با تلاش منطقی اشتباه بگیرید و تصور کنید که این میزان از تلاش و وسواس برای دستیابی به موفقیت طبیعی است؛ اینجاست که شناخت نشانه های کمال گرایی به کمک شما می‌آید. با شناخت نشانه های کمال گرایی و تفاوت آن با تلاش منطقی می‌توانید در صورت ابتلا به اختلال کمال گرایی، به دنبال درمان آن و روش های غلبه بر کمال گرایی باشید. در ادامه برخی از مهم‌ترین و رایج‌ترین نشانه های کمال گرایی را بررسی می‌کنیم:rn

rn
• احساس شکست در هرکاری که برای آن تلاش می‌کنید
rn
• تعویق کارها به دلیل ترس از شکست
rn
• عدم شروع کار جدید به دلیل ترس از کامل نبودن
rn
• آرامش نداشتن
rn
• عدم توانایی در اشتراک احساسات خود با دیگران
rn
• کنترل روابط شخصی خود با دیگران
rn
• وسواس شدید برای اجرای قوانین بدون در نظر گرفتن هیچ استثنایی
rn
• انتظارات غیرواقعی از خود و دیگران
rn
• عیب‌یابی و انتقاد بیش از حد
rn
• عدم پذیرش تعریف و تمجید دیگران
rn
• عدم شادی و رضایت برای موفقیت‌ها
rn
• نیاز به تایید کارها از طرف اشخاص خاص
rn

اگرچه هر یک از نشانه‌های بالا جزو نشانه های رایج کمال گرایی می‌باشد، اما تشخیص اصلی و نهایی کمال گرایی به عهده روانشناس است. اگر برخی از علائم کمال گرایی را در خود مشاهده کرده‌اید، بهتر است برای تشخیص نهایی به روانشناس خود مراجعه کنید. روانشناس پس از صحبت با شما و گرفتن تست‌های روانشناسی مختلف می‌تواند کمال گرایی را تشخیص دهد و روش های غلبه بر کمال گرایی را به شما آموزش دهد.

افسردگی را باید جدی بگیرید و نباید فرد افسرده را به حال خود رها کنید. اگر افسردگی به موقع بررسی و درمان نشود، می‌تواند اشتباهات جبران‌ ناپذیری را رقم بزند و زندگی عادی شما را به شدت تحت تاثیر قرار دهد؛ تا آن جایی که حتی برای انجام فعالیت‌های ساده روزانه هم انگیزه کافی برای بیرون آمدن از تخت خواب را نداشته باشید.

انواع کمال گراییکمال گرایی در همه افراد به یک صورت اتفاق نمی‌افتد و ممکن است با علائم متفاوتی در فرد ظاهر شود. در حالت کلی کمال گرایی به سه نوع کمال گرایی شخصی، کمال گرایی خود انتقادی و کمال گرایی تجویز شده از طرف اجتماع تقسیم می‌شود که در ادامه هر یک را بررسی می‌کنیم:

کمال گرایی شخصیفرد مبتلا به کمال گرایی شخصی، استانداردهایی برای زندگی، کار و موفقیت‌های خود دارد که از نظر دیگر افراد جامعه بسیار بالا تلقی می‌شود. معمولا این افراد به صورت وسواس‌گونه‌ای به دنبال بهترین بودن و بی‌عیب و نقص بودن هستند.

معیارهای زندگی از نظر یک فرد دچار کمال گرایی شخصی به قدی بالاست که فرد برای رسیدن به آن حد از استاندارد، تلاش زیادی می‌کند و همین تلاش به مرور زمان باعث فرسودگی فرد می‌شود و اگر نتواند به آن درجه از عالی‌ بودن و موفقیت دستیابی پیدا کند، فرد دچار خود سرزنشی می‌شود.

کمال گرایی خود انتقادینوع دیگری از کمال گرایی، کمال گرایی خود انتقادی است. این دسته از افراد به دلیل ترس از شکست، معمولا از شروع کارها طفره می‌روند و شروع کار جدید را به تعویق می‌اندازند. فرد مبتلا به کمال گرایی خود انتقادی، دائماً احساس ناامیدی می‌کند و خود را برای نرسیدن به اهداف سرزنش می‌کند.

کمال گرایی تجویز شده از طرف اجتماعاین نوع از کمال گرایی بیشتر در نوجوانان دیده می‌شود. در این نوع از کمال گرایی، استانداردهای بالا از طرف خود فرد تعیین نمی‌شود؛ بلکه جامعه و محیط اطراف این استانداردها را برای فرد تعریف می‌کند.

به عنوان مثال والدین کمال گرا و سخت گیر که انتظار بهترین بودن در مدرسه را از فرزند خود دارند به نوعی الگوهای کمال گرایی را در ذهن کودک و نوجوان خود پرورش می‌دهند. گسترش شبکه‌های اجتماعی نیز در سال‌های اخیر باعث افزایش این نوع کمال گرایی در نوجوانان شده است.

هنگامی که نوجوان سبک زندگی، رنگ پوست، هیکل و … را با مدل‌های استثنائی و غیرواقعی مقایسه می‌کند و انتظار چنین زندگی را از خود دارد، به نوعی درگیر کمال گرایی تجویز شده از طرف اجتماع شده است.

غلبه بر کمال گراییاولین قدم برای غلبه بر کمال گرایی و درمان آن، پذیرش این موضوع است. اغلب افراد مبتلا به کمال گرایی، در وهله اول این موضوع را به عنوان یک اختلال تشخیص نمی‌دهند، بلکه باور دارند استاندارهای آن‌ها برای زندگی دقیق و درست است و به موفقیت بیشتر آن‌ها کمک می‌کند و اصلا متوجه تاثیر مخرب این اختلال روی زندگی خود نیستند.

پس از باور به این موضوع که کمال گرایی ویژگی مثبتی نیست و نیاز به درمان دارد، نوبت به روش ‌های غلبه بر کمال گرایی می‌رسد. شما می‌توانید با کمک تکنیک‌های مختلف، از پس کمال گرایی بربیایید. مراجعه به یک مشاور متخصص می‌تواند کمک زیادی به شما برای غلبه بر کمال گرایی کند.

تعیین اهداف واقع بینانهاولین قدم برای غلبه بر کمال گرایی، تعیین اهداف واقع بینانه است. انتظارات و استاندارهای خود را پایین بیاورید و اهداف واقعی برای زندگی انتخاب کنید. این موضوع می‌تواند کمک زیادی به شما برای دنبال کردن اهداف و کاهش استرس کند. برای دستیابی بهتر به اهداف، می‌توانید هر هدف را به اهداف کوچک‌تر تقسیم کنید و گام به گام اهداف خود را دنبال کنید.

تمرکز روی یک کارمعمولا افراد مبتلا به کمال گرایی در یک لحظه روی چندین کار تمرکز دارند و برای آن که بهترین باشند، چندین هدف و کار را همزمان دنبال می‌کنند. این موضوع باعث استرس و اضطراب بیشتر فرد می‌شود و معمولا نتیجه نهایی نیز رضایت بخش نیست. برای غلبه بر کمال گرایی بهتر است انجام چندین کار با یکدیگر را فراموش کنید و در هر لحظه تنها روی یک کار تمرکز کنید.

پذیرش خطا و اشتباهخطا و اشتباه هیچ جایی در زندگی افراد کمال گرا ندارد. آن‌ها همیشه سعی می‌کنند که کامل باشند و کوچک‌ترین خطا را نیز اصلاح کنند. این موضوع زمانی تبدیل به فاجعه می‌شود که فرد حتی اجازه اشتباه و خطا را به دیگران نیز نمی‌دهد و از بقیه نیز انتظار کامل بودن دارد.

برای غلبه بر کمال گرایی باید بپذیرید که هیچ شخصی کامل نیست و اشتباه و خطا بخش جدایی ناپذیر هر کاری به شمار می‌رود. این گونه می‌توانید با تمرکز بیشتری به کارها و اهدافتان رسیدگی کنید. اشتباه و خطا در کار را به چشم نقص نبینید و باور داشته باشید که هر اشتباه و خطا فرصتی برای یادگیری چیز جدید است.

نترسیدن از شکستیکی از ویژگی‌ های کمال گرایی، ترس از شکست است. فرد متبلا به کمال گرایی ممکن است به دلیل ترس از شکست، بسیاری از کارها را اصلا شروع نکند. برای غلبه بر کمال گرایی بهتر است شکست را به عنوان یکی از قدم‌های رسیدن به موفقیت بپذیرید و از شکست خوردن نترسید.

 

در روند درمان این اختلالات بنیادی است که شما متوجه ضرورت روانکاوی می‌شوید. چرا که این قبیل مشکلات ریشه در کودکی و شناخت های اولیه و بنیادی شما دارند و روانکاوی با توجه به اصولی که برای آن تعریف شده است می‌تواند بهترین روش باشد. پس بهتر است از یک متخصص برای رفتن به سراغ روانکاوی برای غلبه بر کمالگرایی نیز مشورت بگیرید تا در انتها بتوانید بهترین روش را برگزینید.

منبع: برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی غرب تهران حقایق جالب و خواندنی از دنیای روانشناسی...